Miasteczko Śląskie i okolice

Początki. Polska jako państwo na zewnątrz przynajmniej stosunkowo zwarte i jednolite, wstępuje na widownię dziejową z chwilą, gdy przyjmuje chrześcijaństwo. Nawrócenie księcia Mieszka I., w kraju zupełnie prawie pogańskim , stanowi początek zwycięstwa krzyża nad bałwochwalstwem. Lud przyjął w milczeniu wiarę Chrystusową, gdyż spalono świątynie i bałwany, zakazano składanie ofiar pogańskich. Ubóstwo źródeł nie pozwala nam dokładnie ani nawet w przybliżeniu, nakreślić szczegółów nawrócenia. Wówczas też przybył do Polski pierwszy biskup misyjny Jordan, którego siedziba ustaliła się w Poznaniu. Jako biskup misyjny jeszcze nie posiadał diecezji określonej, bowiem musiał ją dopiero wytworzyć swą pracą misyjną.

Niewątpliwie w przyjęciu chrześcijaństwa Mieszko nie tylko widział interes polityczny, chociaż ten mu dał może pierwszą pobudkę, ale szczerze się nawrócił i dbał o nawrócenie poddanych. Mimo to Kościół w Polsce jeszcze nie był zorganizowany. Nie było ani archidiecezji, ani odrębnych diecezji t. zw. hierarchji – Kościoła polskiego. Jednakże niezależność Polski i interes kraju wymagały samoistnej organizacji kościelnej.

Mieszko I.

Podobiznę pobrano z Wikipedii.

Polityczna aktywność niemieckiego cesarza. Cesarz Otto I., założył arcybiskupstwo magdeburskie. Z namysłu nie oznaczył jego granic wschodnich, gdyż miał zamiar wskazać mu, daleko sięgający na wschód zakres działalności. Już wówczas, począwszy od czasów Henryka I. (919 – 936) przez ciąg rządów Ottonów można zauważyć, gwałtowne parcie szczepu saskiego ku słowiańskiemu wschodowi. Straszna to walka, w której wylano całe morze krwi słowiańskiej, dążyła wprost do zniszczenia przeciwnika.

Otton I.Wielki, należał do dynastii Ludolfingów, żył w latach 912 – 973; król Niemiec od 936 r. Lata panowania jako cesarz 962 – 973, koronowany 2 lutego 962 roku w Rzymie przez papieża Jana XII (Wikip...).

Postępom krzyża drogę torował niestety miecz. Za nim te ziemie w całości dla chrześcijaństwa zostały pozyskane, już zakładano dla nich biskupstwo jako warownie nie tylko wiary, lecz także niemieckiego panowania i jako etapy dalszego posuwania granic cesarstwa w ziemie słowiańskie.

Pierwsze biskupstwo misyjne w Polsce. Polska atoli rozmiarem swoim dorównywała już ówczesnym państwom niepodległym, mającym własne archidiecezje, czyli t. zw. metropolie. Wtenczas bowiem Polska, kraj rozmiarów stosunkowo wielkich sięgała od Bałtyku do źródeł Odry i Wisły, od moczarów nadodrzańskich po brzegi Bugu. Na opatrzenie całego tego obszaru jedno jedynie istniało biskupstwo misyjne w Poznaniu. To stanowczo nie wystarczało.

Koniecznie należało utworzyć nowe diecezje. Zrozumiawszy religijne i polityczne znaczenie samoistnego Kościoła, Bolesław Chrobry dążyć musiał do utworzenia własnej archidiecezji polskiej, która byłaby pod względem kościelnym niezależna od Niemiec i bezpośrednio oparta o Rzym.

Bolesław I.

Podobiznę pobrano z Wikipedii

Ale jakkolwiek wielką wagę na owe czasy miała wola papieży, rzeczywistą potęgę posiadał cesarz i on rozstrzygał. Otton I, albo Henryk II nigdy by nie pozwolili na samodzielność Kościoła polskiego. Zrządzeniem Opatrzności Otton III., który wówczas zasiadał na tronie cesarzów niemieckich, nie lubił Niemców ani niemczyzny.

Arcybiskupstwo genieźnieńskie. Rozstrzygnął jednak sprawę grobu św. Wojciecha. Do jego relikwii w Gnieźnie cesarz Otto III., odbył pielgrzymkę i przy tej okazji, będąc gościem Bolesława Chrobrego, nową założył prowincję kościelną, czyli arcybiskupstwo gnieźnieńskie, a to w porozumieniu z papieżem Sylwestrem II. Albowiem według ówczesnej praktyki biskupstwa zakładali monarchowie, papież je tylko zatwierdzał.

Na tym sławnym zjeździe gnieźnieńskim Ottona i Bolesława, około roku 1000, dokonało się ustanowienie metropolii polskiej, której zostały poddane na razie cztery biskupstwa mianowicie: poznańskie i nowo założone krakowskie, wrocławskie i kołobrzeskie.

Otton III., wywodził się z dynastii Ludolfingów, żył w latach 996 – 1002, koronowany na cesarza 21 maja 996 w Monza, papieżem koronującym był Grzegorz V, a od 983 r., podobnie jak jego dynastyczni poprzednicy przyjął tytuł króla Niemiec. Gdy Otton I. opanował Włochy, koronował się zarówno na króla Włoch, jak i cesarza. Od tego wydarzenia większość władców niemieckich, poczynając od Ottona II., używała jednocześnie tytułu króla i cesarza rzymskiego.

Wybór Wrocławia na stolicę biskupią nie był przypadkowy – wynika z centralnego położenia grodu, skrzyżowania w nim najważniejszych dróg handlowych, zaplecza rolno-spożywczego, możliwości kontroli południowego pogranicza Śląska oraz bogatych złóż kamienia budowlanego i szlachetnego w okolicach Strzelina i Strzegomia. Przyjmuje się, że Wrocław na przełomie X i XI w. był najludniejszym i najzamożniejszym ośrodkiem śląskim. (ks. J. Mandziuk...).

Międzydiecezjalne granice. Trzeba tu zaznaczyć, że granica kościelna między diecezją krakowską a wrocławską była pierwotnie inna, aniżeli dzisiaj (1926 rok - LAH). Pas graniczny Górnego Śląska naokoło starożytnego grodu Bytomia, mianowicie w dorzeczu zachodnio-północnym Wisły, nad Brynicą, po Czarną Przemszę w dolnym jej biegu a Koczawą, dopływem Kłodnicy, która się pod Koźlem zlewa z wodami Odry, należał do diecezji krakowskiej aż do roku 1821, praktycznie atoli już od 1811 stojąc pod zarządem biskupów wrocławskich.

Znamienny rok 1000. Biskupstwo wrocławskie założone w 1000 roku, jako fundacja kościelna państwa polskiego, zawdzięcza erekcję swą Księciu Bolesławowi Chrobremu. Z tym już faktem ówczesna diecezja śląska należała od samego początku do metropolii polskiej, czyli biskup wrocławski podlegał jako dostojnik Kościoła w Polsce arcybiskupowi gnieźnieńskiemu.

Wiadomości o pierwotnym biskupstwie wrocławskim są nader szczupłe. Dopóki Bolesław Chrobry żył, to wedle sił starał się jak najbardziej „umocnić chrześcijaństwo”. Kiedy nie stało żelaznej ręki Księcia, siły zawichrzenia wzięły w Polsce górę. Kazimierz Mieszkowic nie zdołał dać rady tylu nieprzyjaciołom. Równocześnie w Polsce powstanie pogańskie wybuchło w roku 1036 – 37. Stare pogaństwo odżyło, Książę musiał uchodzić.

Katolicki władca Czech burzy kościoły i je okrada. Skorzystał na tym Brzetysław czeski, najechał w roku 1038 kraj bezbronny, złupił srodze i uprowadził jeńce i skarby.

Wojowie Brzetysława zniszczyli także wiele śląskich miast: Wrocław, Strzegom, Opole, walki toczyły się także pod Legnicą. Kronikarz Kosmas zapisał, że Brzetysław „wsie rzeziami, rabunkami, pożarami pustoszył, obronne miejsca zdobywał”. Dotkliwe grabieże pozbawiały wsie żywności, a miasta dóbr kultury. Ze skarbca katedry wrocławskiej skradziono wówczas księgi liturgiczne i paramenty kościelne, a sama tak młoda katedra Chrobrego legła w gruzach.(Ks. J. Mandziuk...)

Gdzie niedawno był ośrodek potęgi piastowskiej, tam pozostało zniszczenie. Państwo polskie i Kościół prawie w nic się rozwiały. Ze zdobyczy terytorialnych Brzetysław zatrzymał Śląsk z Wrocławiem. W nadchodzącej wojnie po chwilowych powodzeniach czeskich, Kazimierz Odnowiciel odzyskał w roku 1050 Śląsk, za daninę opłacaną Czechom.

Kazimierz Odnowiciel. Rok 1038 stanowi nie tylko epokę w rządach Kazimierza, ale i w dziejach biskupstwa śląskiego. Trudno dziś jest przedstawić rozmiary katastrofy, która spotkała Kościół polski. Chrześcijaństwo w Polsce prawie zupełnie upadło. Cztery stolice biskupie: Gniezno, Poznań, Kraków i Wrocław zostały zburzone. Kazimierz musiał prawie na nowo wskrzeszać Kościół i również zamierzał episkopat polski przywrócić mniej więcej do tej samej liczby i znaczenia, jakie miał za dziada i ojca. Kazimierz Odnowiciel wskrzesił więc i biskupstwo wrocławskie. W roku 1051 widzimy we Wrocławiu biskupa Jeronima (nazywanego też Hieronimem - LAH).

Kazimierz

Podobiznę pobrano z Wikipedii

W tak smutnym rozbiciu kraju i hierarchji, a nawet chrześcijaństwa, w Rzymie posłuch znalazły żądania arcybiskupów magdeburskich, domagających się praw metropolitarnych nad całym Kościołem polskim. Książę polski i episkopat jednak nie dozwolili tego w czyn wprowadzić. Nie ulega wątpliwości, że Kazimierz poddał wszystkie biskupstwa, także wrocławskie, metropolii polskiej t.j. arcybiskupowi gnieźnienskiemu.

Tak przedstawiają się początki biskupstwa wrocławskiego. Bliższe wiadomości o pierwszych biskupach nie dochowały się. Losy więc pierwotne diecezji śląskiej nie dadzą się odłączyć od losów Kościoła polskiego.

Polska stolica biskupia. Biskupi wrocławscy w owym czasie byli Polakami, brali oni udział w synodach Kościoła polskiego, jak i na zjazdach książąt polskich. Taki zjazd odbył się n.p. w Głogowie na Boże Narodzenie w roku 1207, przy sposobności chrzcin syna Henryka Brodatego, zebrał w jednym gronie obu Książąt wielkopolskich, arcybiskupa Kietlicza i biskupa poznańskiego Arnolda obok biskupów śląskich, Wawrzyńców, wrocławskiego i lubuskiego. Wówczas episkopat polski występuje i to często w obronie biskupów wrocławskich n.p., gdy Książę lignicki Bolesław Łysy uwięził biskupa wrocławskiego Tomasza I.

Tomasz I. (biskup wrocławski w latach 1232 – 1268) pochodził z rodu rawiczów. Jego ojciec Przybysław był kasztelanem w Sądowelu i panem na Powidzku, Jego wuj Piotr (zm. 1240 r.) był prepozytem kapituły katedralnej. Tomasz I. studiował zapewnie we Włoszech, zdobywając tytuł doktora dekretów. Dzięki protekcji wuja wszedł do kapituły katedralnej. Pełnił także funkcję kanclerza ks. Henryka Brodatego. W 1232 r. został wybrany na biskupa wrocławskiego. Od 1235 r. toczył spór z Henrykiem Brodatym o immunitet dóbr kościelnych. Zakończył się on dopiero w 1261 r. Wówczas książę Bolesław Rogatka potwierdził zwolnienie majątków kościelnych od ciężarów prawa książęcego, ich mieszkańców od sądownictwa świeckiego, prawo do pełnej dziesięciny od księcia, rycerstwa i kolonistów. Tomasz I wprowadził też intensywną działalność osadniczą na ziemi nysko-otmuchowskiej. Należał do komisji prowadzącej przewód kanonizacyjny biskupa krakowskiego Stanisława, zakończony w 1253 r. kanonizacją. Uzyskał dla katedry wrocławskiej relikwię jego ramienia. W 1244 r. rozpoczął budowę nowej katedry. Został pochowany w jej prezbiterium. (Wikip...).

Znamienne są także synody Kościoła polskiego, odbywających się na ten czas częściowo we Wrocławiu. Postanowienia tych synodów odnoszą się do stosunków w diecezji wrocławskiej, gdzie koloniści niemieccy nie oddawali dziesięcin, a tym samym zadawali Kościołowi wielką krzywdę, albo gdy wzbraniali się pościć wedle zwyczaju polskiego albo też zniemczali szkoły.

Do komisji dla sprawdzenia cudów przez św. Stanisława biskupa krakowskiego uczynionych, należał pomiędzy innymi, biskup wrocławski Tomasz I. Podczas uroczystości podniesienia ciała św. Stanisława, widzimy w Krakowie wśród episkopatu polskiego i biskupa wrocławskiego. Kanonizację Jadwigi, Księżnej śląskiej, podjęli się episkopat polski i Książęta polscy. Dla zbadania jej życia i cudów papież Urban IV., wyznaczył biskupa włocławskiego i polskiego prowincjała zakonu kaznodziejskiego (Dominikanów).

Początki czeskich wpływów. Nie ulega wątpliwości, że kolonizacja niemiecka ze strony Książąt śląskich i biskupów wrocławskich przez zakładanie klasztorów niemieckich, do których nie przyjmowało się rodzimych Ślązaków, wywołało głęboko sięgającą zmianę ustroju kościelnego na Śląsku. Jednakowoż nie okazywały się jeszcze na ten czas żadne dążności w stronę Niemiec, ani objawy uchylenia się od przynależności do prowincji gnieźnieńskiej. Dopiero na początku XIV. wieku można zauważyć pewne ciążęnia Śląska w stronę Czech, kiedy mianowicie Książęta śląscy, niezgodni między sobą, przechylają się do Czech, a to przede wszystkim z powodów politycznych i geograficznych, ale jeszcze bez naruszenia przynależności kościelnej do Gniezna. W dalszym ciągu, wskutek postępowania Książąt śląskich, polskość jego została zachwiana i poczęła upadać.

Rządy biskupa Nankera, przeniesionego z Krakowa do Wrocławia, pomimo najlepszej woli nie spowodowały, trwałego wpływu na nowy kierunek polityczny i kościelny.

płaskorzeźba

Wrocław. Katedra św. Jana Chrzciciela. Wyklęcie Jan Luksemburskiego. Autor Bonio, praca własna. Creative Commons.

Nankier, właściwie Jan Kołda herbu Oksza, po desygnowaniu na godność biskupią zgodnie z ówczesnym zwyczajem, przyjął imię Nankier. (ur. około 1270 roku w Kamieniu, obecnie dzielnicy Piekar Śląskich, zmarł 8 kwietnia 1341 r. w Nysie). W 1304 r. był archidiakonem sandomierskim. Lata 1305-1307 spędził w Bolonii, studiując prawo kanoniczne na tamtejszym uniwersytecie. Był zwolennikiem polityki Władysława I. Łokietka i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki. W 1318 r. został mianowany przez króla kanclerzem sieradzkim, proboszczem kościoła Mariackiego w Krakowie i dziekanem kapituły krakowskiej. Jako biskup krakowski wydał statuty diecezjalne krakowskie i zainicjował budowę katedry gotyckiej na Wawelu. Na skutek zatargu o zwrot zabranego biskupstwu krakowskiemu Biecza, został przeniesiony przez króla Władysława I Łokietka na biskupstwo do Wrocławia, gdzie sprzyjał obrońcom polskości na Śląsku. W 1337 r. wyklął króla Jana Luksemburskiego. Stał się gorliwym zwolennikiem realizacji polityki papieskiej. Zmarł w opinii świętości, został pochowany w Katedrze pw. Św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu, w 1952 r. wznowiony został proces beatyfikacyjny Nankiera, rozpoczęty w 1719 r.(Wikip...).

Po śmierci bp Nankiera w roku 1341 wyniesiono na stolicę wrocławską zniemczonego Śląska Przesława z Pogorzeli, który był zupełnie poddanym dążnościom królów czeskich. Cesarz Karol IV. (1347 – 1378), zmierzając do stałego wcielenia Śląska do Czech w interesie „potęgi domowej” luksemburskiej, wspólnie z biskupem Przesławskim niezatwierdzony przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, poczynił pierwsze zabiegi o oderwaniu diecezji wrocławskiej od metropolii gnieźnieńskiej. To też był on pierwszym biskupem wrocławskim zawikłanym w intrygę cesarza Karola IV., który uchylił się od uczestnictwa w synodzie prowincjonalnym. Oprócz następcy tego biskupa Wacława, żeden już z biskupów wrocławskich nie zasiadał potem osobiście na synodach prowincjonalnych; wysyłali oni na nie tylko swoich delegatów i prokuratorów kapituły.

Niemcy i Czesi pretendują do władztwa nad diecezją śląską. Następca Wacława, Księcia lignickiego, Konrad ks. oleśnicki (1417 – 1447) występował już zupełnie jako biskup niemiecki. Pierwszym jego aktem po elekcji było, nie przyjęcie konsekracji przez arcybiskupa gnieźnieńskiego. U stolicy zaś apostolskiej uprosił on sobie swobodę wyboru biskupa, który go miał wyświęcić.

Pierwszym następcą po Konradzie był Piotr II. Nowak (1447-1456 r.). Urodził się w Nowakach, zm. 6 lutego 1456 r. w Otmuchowie. Data uodzenia jest trudna do ustalenia. Studiował prawo kanoniczne we Wiedniu, zdobywając tytuł doktora. W 1427 r. został kanclerzem biskupa Konrada. Posiadał liczne beneficja: altarie w katedrze wrocławskiej, w Nysie i Brzegu, probostwa we Wleniu i Jeleniej Górze. W 1427 r. uzyskał kanonię w stolicy Siedmiogrodu Gyulafehervar (Alba Jukia). W 1436 r.jest kanonikiem i kustoszem katedralnym we Wrocławiu. W 1438 Albrecht II. Habsburg mianował go swoim kapelanem i dworzaninem. W latach 1437-1445 Piotr Nowak był oficjałem biskupim i wikariuszem generalnym. Pod koniec rządów biskupa Konrada był w opozycji webec niego. W 1442 r. został prepozytem kapituły katedralnej. Po śmierci biskupa Konrada został administratorem diecezji, a następnie wybrany na biskupa. Udało mu się oddłużyć diecezję i wykupić wiele zastawionych wsi. Ustanowił na nowo ok. 120 parafii, po odbudowie kościołów zniszczonych podczas wojen husyckich. W 1453 r. zaprosił do Wrocławia Jana Kapistrana, który przez 3 m-ce głosił kazania w miastach śląskich. Dwa lata później konsekrował biskupa Ołomunieckiego Boguslawa Zwolę. Biskupa Piotra Nowaka pochowano w katedrze wrocławskiej, w której zachowała się jego płyta nagrobna. (Wikip...).

Drugi po nim następca biskup Jodok (1456 – 1467) występował jako niezawisły od metropolity gnieźnienskiego; lecz za rządów jego papież Kalikst III., z powodu nieprawnego zbierania świętopietrza przez kolektora czeskiego na Śląsku, zatwierdził osobną bullą w roku 1458 przynależność diecezji wrocławskiej do Gniezna.

Jodok z Rożemberka (ur. 1430 r., zm. 12 grudnia 1467 w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1456 – 1467 r. Studiował na uniwersytecie w Pradze. W 1450 r. został prepozytem katedry praskiej i wielkim przeorem Joannitów. Święcenia kapłańskie przyjął w 1453 r. Trzy lata później został jednogłośnie wybrany na biskupa wrocławskiego. Stało się to dzięki poparciu brata Henryka, który był starostą wrocławskim. Złożył hołd Jerzemu z Podiebradów i pozostawał jego sympatykiem, co doprowadziło do konfliktu z wrocławską radą miejską i częścią kapituły. Gdy papież Pius II., zawiesił kompakty praskie, biskup opowiedział się po jego stronie. Za pontyfikatu Jodoka z Rożemberka ukończono zachodni portal katedry we Wrocławiu. Biskup sprzedał klucz majątków Ujazd. Zmarł w Nysie. Rada miejska nie chciała dopuścić do jego pogrzebu we Wrocławiu. Mimo to spoczął w chórze katedry. Jego płyta nagrobna znajduje się we wrocławskim Muzeum Archidiecezjalnym. (Wikip...).

W miarę jak wzrastał wpływ niemiecki na Śląsku i utrwalało się w nim panowanie Czech, przynależność diecezji wrocławskiej do metropolii gnieźnieńskiej stawała się słabszą. To też Habsburgowie, panujący w Czechach, odnawiali dążności cesarza Karola IV., celem oderwania diecezji wrocławskiej od metropolii gnieźnieńskiej i przydzielenie jej do diecezji praskiej. Pierwszą w tym kierunku próbę Habsburgów w roku 1562 udaremnił Król polski Zygmunt August.

Reformacja na Śląsku. Zagrażając zgubą Kościołowi katolickiemu, chwilowo zbliżyła zniemczoną już całkowicie kapitułę wrocławską do metropolji polskiej. Nawet nagliła ona biskupa Baltazara Promnitza (1534 – 1562) do osobistego uczestnictwa w synodach prowincjonalnych w Gnieźnie. Kiedy jednak niebezpieczeństwo reformacji usunęło się, następca jego, biskup Marcin Gerstman (1574 – 1585), nie zerwał jeszcze zupełnie związku diecezji wrocławskiej z Gnieznem, ale arcybiskupa gnieźnieńskiego przy konsekracji pominął, a jego wezwanie do udziału w synodzie odrzucił.

Biskup Gerstman nadawał sobie jeszcze pozory prawidłowego postępowania. Atoli następcy jego zrzucili już płaszczyk ten i zerwali ostatnie węzły z prowincją gnieźnieńską, nie posyłając już swoich delegatów na synody prowincjonalne.

Wprawdzie Arcyksiążę austriacki Karol Ferdynand uznawał jeszcze otwarcie przynależność swoją do arcybiskupa polskiego, ale uczynił to więcej z powodów politycznych.

Marcin Gerstmann (ur. 8 marca 1527 r. w Bolesławcu, zm. 23 czerwca 1585 r . w Nysie) – biskup wrocławski w latach 1574 – 1585, starosta generalny Śląska. Marcin Gerstmann urodził się w rodzinie protestanckiego sukiennika. Studiował we Frankfurcie nad Odrą i Padwie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw. W Padwie przeszedł na katolicyzm. W 1561 r. został kanonikiem wrocławskiej kapituły katedralnej, a w 1571 r. jej dziekanem. Od 1558 r. był kanclerzem biskupstwa ołomunieckiego, a następnie wychowawcą synów cesarskich i sekretarzem cesarza Maksymiliana II. W 1571 r. został nobilitowany. 1 lipca 1574 r. kapituła wybrała go na biskupa. Jako rządca diecezji starał się o dobre stosunki z protestantami i zezwalał na wolność wyznania w księstwie biskupim. Z drugiej strony na synodzie w 1580 r. przyjął postanowienia Soboru trydenckiego. Biskup Marcin Gerstman został pochowany w kościele św. Jakuba w Nysie.(Wikip...).

Niestety Król polski Zygmunt III popierał dążności seperacyjne kapituły, przyrzekając na piśmie nakłonienie arcybiskupa gnieźnieńskiego do renucjacji swego prawa i przestrzegania statutu o niedopuszczeniu Polaków do kapituły wrocławskiej. Wówczas też wytworzył się już pogląd w tejże kapitule, że przynależność kościelna wrocławska do Gniezna wcale już nie istnieje prawnie, gdyż wraz z odstąpieniem Śląska Czechom zgasło ono i tak samo prawo arcybiskupa gnieźnieńskiego do tej diecezji. Według tego przekonania postępowała kapituła wrocławska w swoich memoriałach, dla uzasadnienia swej niezawisłości od metropolity polskiego.

Stopniowo więc kapituła wrocławska rozluźniała swoją przynależność do kościelnej prowoncji gnieźnieńskiej i w końcu wszelkie stosunki z Kościołem polskim zerwała, pomimo tego, że biskupstwo wrocławskie było pierwotnie fundacją polską. Przyczyniła się do tego w wysokim stopniu nieprzychylna Polsce polityka.

Przez wcielenie Śląska do Prus, związek biskupstwa wrocławskiego z katolicką dynastią Habsburgów został zerwany.

Fryderyk II. Już nie uznawał władzy metropolitalnej arcybiskupa gnieźnieńskiego i zabronił kapitule wrocławskiej nawiązanie jakichkolwiek stosunków z metropolią polską. Faktycznie wtedy została zerwana wszelka przynależność diecezji wrocławskiej z kościelną prowincją polską.

Zestawił: Leonard

Źródła; Ks. Maksymilian Wojtas... „GN” nr 1/1926; Ks. prof. Józef Mandziuk „Historia Kościoła katolickiego na Śląsku;