Wszystkich gości :   222344

Flag Counter
Flag Counter
 





Temat : Królestwo pruskie, Sasi na tronie polskim,Szwedzi znów na Śląsku

Kategoria :  Bez kategorii       Data : 2023-04-30 14:59:25

W roku 1688 umarł elektor Fryderyk Wilhelm. Nastąpił po nim Fryderyk, ten sam, który dwa lata przedtem w roku 1686 podpisal rewers, że zaraz po śmierci ojca odda Świebodzin Habsburgom. Ale o oddaniu ani myślał. Cesarz Leopold musiał dopiero zmusić nowego elektora do dotrzymania słowa. Zmuszony w roku 1695 oddać Świebodzin, odparł na to, że odwołuje zrzeczenie się praw do Śląska, dane przez swego ojca. Korzystał też z kłopotow wojennych cesarza Leopolda w inny sposób. Oświadczył, że pod tym tylko warunkiem ma dostarczać posiłków, jeżeli cesarz uzna go królem. Leopold to zrobił, bo wojsko dynastii Hohenzollernów było dobre i bitne, a gdyby nie przystał, byłby je miał z pewnością przeciwko sobie

Brandenburgia i Orusy

                                                                              Królestwo brandenbursko --- pruskie

 

Przyjęcie tytułu królewskiego nastąpiło jednak nie w Brandenburgii, ale w dawnym lennym księstwie Polski, w Prusiech, w mieście Królewcu dnia 18 – go Stycznia 1701 roku. W ten sposób powstało królestwo pruskie, z dawnych zdobyczy Krzyżackich. Pierwszy król Fryderyk I. panowal do roku 1740; trzecim z kolei był Fryderyk II., zwany przez Niemców Wielkim, 1740—1786, za ktorego rządów Śląsk przeszedł pod panowanie pruskie.

         

Fryderyk I. król królestwa pruskiego

(Fryderyk I. Hohenzollern ur.11 Lipca 1657 r. w Królewcu, um.. 25 Lutego 1713 r. w Berlinie,  od 1688 r. elektor Brandenburgii), jako Fryderyk III z dynastii Hohenzollernów, od 1701 r..pierwszy pruski król, jako król w Prusach (König in Preußen).

Nowy król powinienby się nazywać królem brandenburskim, a nie pruskim; przecież nie w Prusach, ale w Brandenburgii było gniazdo dynastii i centrum jej potęgi. Prusy leżały gdzieś daleko na wschodzie oddzielone od reszty posiadlości brandenburskich prowincjami polskimi. Zresztą tylko połowa Prus należała do Hohenzollernów, bo tylko Prusy książęce, dawne lenno polskie; druga połowa zwana prusami królewskimi, należala bezpośrednio do państwa polskiego od roku 1454. Sejm polski nic też nie wiedział o zamierzonej koronacji. Fryderyk I. umówil się o to sekretnie ze zdradzieckim królem polskim Augustem II. I otrzymal od niego tajemne zezwolenie. Dlatego to na zlość Polsce, przybral Fryderyk I. tytuł króla nie brandenburskiego, ale pruskiego i w ten sposób przeniesiono nazwę Prus i Prusaków także na prowincje, które nie mają najmniejszego związku, z historycznymi, prawdziwemi Prusami.

Polityka wroga względem Polski wkrótce się okazala. Już w roku 1724 wydal król Fryderyk Wilhelm zakaz, żeby Polakom nie było wolno osiedlać się w Prusach książęcych.

Sasi na tronie polskim.

Nowe królestwo, Polsce nieprzyjazne, powstawało właśnie w czasach największego upadku Polski. Rozum polityczny przepadł i zniknął całkiem w narodzie, który dal się coraz bardziej wyzyskiwać polityce innych państw europejskich. Po śmierci Sobieskiego w r. 1696 należało wybrać syna jego, Jakuba, ale dano się obałamucić Francji, która sobie tego wyboru nie życzyła, popierając francuskiego księcia Conti. Zwyciężył jednak ostatecznie kandydat inny, który w ostatniej dopiero chwili się zgłosił, ale za to – powiedzmy prawdę, choć gorzką --- najbardziej sypnął pieniędzmi na przekupienie magnatów. Byl nim książę saski, August, który wstą[ił też na tron pod imieniem Augusta II. Będąc z rodu protestantem, musial przejść na katolicyzm, żeby pozyskać koronę polską; musiał zatem wyznać przyjęcie wiary świętej katolickiej w Piekarach śląskich, przed cudownym obrazem, w roku 1697. Król ten, zbierając owoce walk Sobieskiego, odzyskał ostatecznie od Turków Podole; był to jedyny jasny dzień w tym panowaniu.

 

sasi

                                                                                            Herb Sasów

August II. Był lekkomyślny, a o Polskę nic nie dbał. Połączenie Polski z Saksonią pod jednym berłem wydalo też fatalne skutki; król prowadzil na polskim tronie nadal swoją niemiecką politykę. Tajnym układem związał się z elektorem brandenburskim, który za jego pozwoleniem napadł ni stąd ni z owąd (nie wypowiedziawszy wojny) na Prusy królewskie w roku 1699 i zajął miasto Elbląg ! Sprawa się wydała, powstal halas w sejmie, boć to była wyraźna zdrada kraju, powstalo stronnictwo, myślące o zrzuceniu z tronu takiego króla. Elektor się cofnął wprawdzie, ale trzeba mu było zapłacić sumę ogromną 300, 000 talarów.

Ażeby się utrzymać na tronie, wprowadził król do Polski swoje wojska saskie i zawarł przymierze z carem rosyjskim Piotrem. Za to musial się carowi wyslugiwać i poprzeć nawzajem cara w wojnie Moskwy z Szwecją. Car Piotr postanowil zagarnąć szwedzkie Inflanty; Ta sprawa Polski nic a nic nie obchodziła, ale król wbrew woli senatu i sejmu do wojny tej przystąpil, jako sojusznik Piotra i przez to sprowadził na kraj nowy najazd szwedzki. Królem szwedzkim był wtenczas śmiały, przedsiębiorczy Karol XII. Szybko rozgromił wojska moskiewskie i ruszył na Polskę. Prymas i senatorowie zaręczali, że wojny ze Szwecją nie pragną, nie mając żadnej do tego przyczyny, że tylko król bez wiedzy narodu na własną rękę sojusz zawarł z Piotrem, a w wojnie niebiorą wcale udziału wojska polskie, lecz tylko saskie, przez króla sprowadzone do Polski wbrew  narodowemu interesowi.

Karol XII. zażądał wtedy strącenia Augusta z tronu, a oddania korony Jakóbowi Sobieskiemu, żądanie to poparł wkroczeniem do kraju; w Maju 17O2 r., był już w Warszawie, w Lipcu odniósł zwycięstwo pod Kliszowem, następnie bez oporu zająl Kraków. Sprawa ta stała się jeszcze bardziej niebezpieczną, gdy nowy król pruski zawarł przymierze ze Szwedami. Król August II.obawiając się tego, że Jakób Sobieski tron zajmnie, chwycił się gwałtu. Sobiescy, Jakób i Konstanty, mieszkali w Oławie na Śląsku, którą sobie kupili w roku 1691 za 800,000 guldenów. W drugiej połowie lutego 1704 r. obaj przebywali we Wroclawiu; gdy stamtąd wracali, napadł na nich w ohydny -- zbójecki  sposób pułkowmnik ze sporą grupą dragonów i uwiózł ich do Saksonii, gdzie ich osadził w więziennej twierdzy Pleissenburg. Cesarskie wladze śląskie nie stawiały w tej obrzydliwej sprawie żadnych przeszkód, bo wszystko było z góry umówione.

Ten ohydny  gwałt na rodzinie Sobieskich oburzył nawet stronników Augusta w Polsce. Strącono go z tronu, a z powodu braku Sobieskich oddano koronę Stanisławowi Leszczyńskiemu, wojewodzie poznańskiemu, człowiekowi uczonemu i o dobro kraju bardzo dbałego, jednemu z tych, którzy dobrze wiedzieli, czego Polsce potrzeba, żeby się znowu podniosla. Król szwedzki po wygnaniu Augusta Sasa z Polski, ścigał go dalej, by mu zadać cios w jego własnym kraju , w Saksonii

Szwedzi znów na Śląsku.

Droga wiodla przez Śląsk. Dnia 21-go Września 1706 roku przekroczył Karol XII. granicę śląską. Cesarz Leopold zmarł właśnie przed rokiem, pozostawił koronę cesarską, węgierską i czeską wraz z panowaniem Śląska synowi swemu, józefowi I. Ten nie mial tyle sił, by Szwedom zabronić przeprawy przez Śląsk, a co gorsza, że podczas przechodu wojsk szwedzkich okazały się sprawy niebezpieczne dla habsburskiego panowania.

Król swedzki Karol XII

Wizerunek Króla Szwedzkiego Karola XII Witelsbacha. Wstąpił na tron mając lat 12. Był z urodzenia znakomitym dowódcą wojskowym i nie tylko królem Szwedów, ale także władcą Gotów i Wenedów, Wielki książę Finlandii, książę Skanii, Estonii, Liwonii, Karelii, Bremy, Verden (Aller). Szczecina, Pomorza, Kaszub, Wenden. Książę Rugii, Pan Ingrii i Wismaru, hrabia Palatyn Nadrenii i Bawarii, Książę Julich, kleve, Bergu Vaidenz, Sponheim, Marki Rabensberg, Pan Rabensberg.

Oto niemieccy protestanci na Śląsku łączyli się z wielkim zapałem z królem szwedzkim, dlatego, że tenże był protestantem. Proszono go, żeby się stawił do cesarza, by przyznał ewangelikom wolność religijną; bardziej zapalczywi wstępowali do wojska szwedzkiego, a Karol XII. radował się ze sposobności, że może rozszerzyć swój wpływ. To dlatego wdal się chętnie w sprawy Habsburskiego panowania i ująl się przed cesarzem za protestantami. Bitna zwycięska armia stala się stanowczym argumentem po stronie króla szwedzkiego. Tej armii cesarz się bał. Ciekawy przyklad mamy na to w następujacym zdarzeniu:

Karol XII posłał oficerów do Wrocławia, żeby mu tam werbowali żołnierzy. Wrocławianie nie chcieli się przyłączyć do strony szwedzkiej; oficerów tych pojmali i zrobili im nadto tę hańbę, (że ich według ówczesnego zwyczaju) obwoźili na wozie wyścielonym slomą po ulicach miasta. Mieli do tego prawo, bo to przecież rzecz niesłychana, żeby obcy monarcha śmiał w cudzym kraju publicznie sobie werbować żolnierzy, nie pytając nikogo o pozwolenie.

Cesarz Józew I. powinien był Wroclawianów pochwalić za wierność. A tymczasem cesarz kazał wydać Karolowi XII. na żądanie Szwedów sprawcę tego rozkazu a miasto obłożyć za to karą pieniężną! Bo też król szwedzki był coraz potężniejszy; w ciągu roku 1706 zajął Saksonię i zmusil króla Augusta do zawarcia pokoju w Altransztadzie, mocą którego August Sas zrzekł się korony polskiej na rzecz Leszczyńskiego, a Sobieskim zwracał wolność. Pokój ten zawarto 24-go Września 1706 roku. Pewny siebie król szwedzki pozostal nawet po zawarciu pokoju w Saksonii, a w lecie roku 1707 usadowił cztery pułki na Śląsku i zająl twierdzę Głogowską. Aż do Września 1707 roku pozostawały te szwedzkie załogi na Śląsku aż cesarz Józef I. podpisał dokument, mocą którego. luteranie mieli mieć odtąd zupelną wolność wyznania na Śląsku. Kalwinów i tym razem jeszcze od tego wykluczono. To mieszanie się króla szwedzkiego w sprawy śląskie nie bardzo bylo zaszczytne dla cesarza; nie byłoby tego, gdyby Habsburgowie nie byli mieszali zawsze religii z polityką!

Swoją drogą okazalo się potem, że Karol XII. ujmował się za swoimi współwyznawcami, lecz nie zupełnie bezinteresownie. Protestanci śląscy złożyli na rence ajenta szwedzkiego, Strahlenheima, 220,000 guldenów, z czego 200,000 dla króla, a 20,000 dla ajenta! Protestanci śląscy ozdabiali swoje mieszkania portretem króla szwedzkiego, nie pomyśliwszy, że za jego łaskę drogo się opłacili!

Załatwiwszy się z Augustem Sasem, zwrócil się teraz Karol XII. przeciw carowi Piotrowi. Ale w Moskwie opuściła go szczęśliwa gwiazda; w roku 1709 poniósl pod Połtawą ciężką klęśkę. August II. Sas powrócil do Polski, Leszczyński musiał ustąpić i wszystko znowu było po dawnemu. Król Sas trwał przy sojuszu z Moskwą i doprowadził do tego, że w roku 1717 car Piotr stał się gwarantem urządzeń państwowych w Polsce, to znaczy, że car zyskiwał prawo pilnowania, jak się Polska u siebie ustrojowo urządza i bez jego zezwolenia nie wolno było nic zmieniać – Ten Sas był tak potrzebny Polsce, jak dziura w moście.

Do warunków tej umowy należało zważać na to , by Polska nie mogła mieć więcej wojska jak 24, 000 żołnierzy, To jest akurat tyle ile potrzeba żolnierzy do uroczystych defilad w kraju wielkości ówczesnej Polski Przyjęcie tego traktatu z roku 1717 jest chwilą najniższego upadku Polski. Marny król utrzymał się w lichym społeczeństwie na tronie, aż do śmierci, która go zabrała w 1733 roku.

 



Autor artykułu : Leonard wybrał i zamieść




© Copyright Leonard Hajduk

Design www.bambynek.com