Dziedzictwo Dawnej Rzeczypospolitej. 1.Wolność i równość szlachecka,Gminowładztwo szlacheckie i niewola ludu. Złota wolność i pchająca się zewsząd niewola. Nowe świata polskiego tworzenie. Dziedzictwo Sejmu Wielkiego i Insurekcja, Odrodzenie się siły zbrojnej narodowej.

Ojciec nowoczesnej historio grafii polskiej, Joachim Lelewel, z dumą stwierdził, że jeden tylko lud szlachecki narodu polskiego powziął myśl wolnosci i przestronną rozwinał Rzeczpospolitę, na co się zdobył na kuli ziemskiej on najpierwszy". W tym stanie szlacheckim dopatrywał się podmiotu narodowego życia już od średniowiecza; Jego dzielność i publicznego ducha uważał za główny warunek rozwoju i potęgi państwa; zdobyte przezeń rękojmie wolności i niezależności osobistej oraz decydującego wpływu na rządy państwa uważał za tryumf zasady wolności i suwerenności narodowej oraz decydującego wpływu na rządy państwa. Witał jej zwycięstwa kolejno zdobywane przez rycerstwo prawa kardynalne, w przywileju koszyckim ograniczenie powinności wojennej i świadcywń podatkowych; za Jagiełły neminem captivabimus nisi iure victum. Rękojmie osobistej wolności; w statutach nieszawskich uzależnienie podatków od zgody sejmików ziemskich, to jest ogółu szlacheckiego; za Aleksandra konstytucji nihil novi uzależnienie wszelkich nowych ustaw --także w sprawach podatkowych od wspólnej zgody, communis consensus króla, senatu i posłów ziemskich. Z ta chwila w Polsce zapanowało, według Lelewela, "gminowładztwo szlacheckie" z przewagą masy społeczności szlacheckiej na samym nawet sejmem. A dochodzi jeszcze do trgo po zgonie ostatniego z Jagiellonów zasada elekcji królów viritim, osobiście, przez zgromadzony województwami i ziemiami konno i zbrijno ogół szlacheck w warunkach postawionych nowemu elektowi  pacta conwenta --- żnajduje się artykuł de non praestanda oboedientia --- o odmowie posłuszeństwa w razie naruszenia przez króla poprzysiężonych praw Rzeczypospolitej są odtąd zdane na sąd o tym opinii publicznej szlacheckiego "gminu" i jego pryw