Nazwy miejscowości nie biorą się z niczego. Śląsk w okresie rozbicia dzielnicowego.
Interesujący wywód odnośnie nazwy Żyglin wyprowadza monografista tej wsi i parafii Ludwik Musioł, a argumentacja wraz z opisem jest przekonująca. Rozpoczyna on opis od uwagi, że nazwy Żyglin podobnie jak bliskie Nakło (Śląskie), należą do tych, których znaczenia dzisiejszy mieszkaniec naszej okolicy nie rozumie. Przyjmuje on to za argument, iż pojawiły się one już dawno, przed wiekami, kiedy ci, którzy się nimi posługiwali, rozumieli również ich znaczenie.
Czy źródłem nazwy Żyglin jest czasownik żglić, czy imię bądź nazwisko Żglesz?
Według słowników etymologicznych A. Brücknera (Słownik etymologiczny języka polskiego) oraz Fr. Miklosicha (Etymologisches Wörterbuch der slavischen Sprachen. Wien 1886) był dawniej w użyciu czasownik „żglić”, w znaczeniu dać wypalić, „rozżarzyć”; dawne „żglisko” oznaczało „stos drewna przeznaczonego do spalenia zwłok” (Miklosich. Totenscheiterhaufen ).
Z rdzenia tego słowa wywodzą się polskie rzeczowniki: zgliszcze, żagiew, ożoga i zgaga. Nazwa miejscowości Orzegów także opiera się na wspomnianym rdzeniu, tak samo jak Żyglin, tylko że Orzegów, zdaniem autora wywodu, powinno się pisać Ożegów.
Nazwę Żyglin z uwagi na końcówkę - in – należy uznać za formę przymiotnikową, dzierżawczą. Jest to ta sama końcówka, jaką spotykamy przy nazwach miejscowości słowiańskich, jak: Lubin, Strzelin, Imielin, Mierzęcin, Radlin, a poza polskimi politycznymi granicami: Jiczin u południowych sąsiadów albo Berlin w Brandenburgii (bo i to nazwa słowiańska i niezliczone dalsze. (zob. Troja Północy. Kossak-Szczucka. 1960 L.A.H.).
Taka przymiotnikowo – dzierżawcza forma wymaga uzupełnienia rzeczownikowego, do którego się odnosi, dla przykładu: Dwór właściciela o przezwisku Radło nazwany był Radlin Dwór, a później, po rezygnacji z wyrazu Dwór, krótko: Radlin. Jeszcze inny przykład, Gród Koszala nazwano Koszalin Gród, a po opuszczeniu wyrazu Gród, pozostaje tylko Koszalin. Nawet dzisiaj można zachodzącą zmianę zauważyć w powiedzonku: Mamin synek.
Zdaniem kronikarza nazwę Żyglin wyprowadzono od imienia osobowego. W. Taszycki (Najdawniejsze polskie imiona osobowe. Kraków 1926) w zestawieniu najstarszych osobowych imion polskich wskazuje m.in. Żgles, Żgliz, Żglon i to zebranych z dokumentów pochodzących z XII i XIII wieku. Również z obszaru czeskiego napotykamy podobne stare imiona (Żigl, etc). Wystarczy to zupełnie, aby z całą pewnością nazwę naszego Żyglina od tych imion wyprowadzić.
Same zaś imiona bezwątpienia wywodzą się od czasownika: żglić, żeglić - rozpalić, rozżarzyć (porównaj dzisiejsze – zgliszcza). Wychodząc z dalszego wnioskowania, to osobnik o takim imieniu bądź nazwisku, jak Żglesz itp., mógł być nazwany od zatrudnienia przy wytapianiu surówki żelaza z tutejszych rud darniowych.
Kościół parafialny w Wielkim Żyglinie wzniesiony staraniem ks. Ignacego Hollecko w 1842 roku. Fot. ujmuje północną, zewnętrzną część nawy i prezbiterium. Autor ujęcia Przekuta.
W Urbarium z 1532 roku wymienia się: Gross Schiglyn i Klein Schiglyn. Na mapie Śląska Helwiga z 1561 roku naniesiona została nazwa: Schiglen. W aktach Tarnowskich Gór z XVI wieku pisano przeważnie Ziglin (1539 rok). W 1619 roku wymienia się jeden raz Ceglin, a w roku 1575 czytamy: dem Hanus vom Siglin, a zaś w 1569 roku zapisano: Stentzel Fleischer von Schiglin.
Nazwa miejscowości Żyglin występuje w źródłach – jak już zaznaczono stosunkowo późno, gdyż dopiero około roku 1440 w Liber beneficiorum Jana Długosza; zapisał on nazwę wsi: Zyglyn Maior i Zyglyn Minor, to ostatnie odnosi się do dzisiejszego Żyglinka, który bywał nazywany również: Nowym Żyglinem. Tenże kronikarz w tym samym akcie wymienia istniejącą już parafię katolicką w Wielkim Żyglinie.
Czy naprawdę początki Żyglina sięgają schyłku średniowiecza?
W 2005 roku podczas uroczystej sesji Miejskiej Rady Narodowej w Miasteczku Śląskim związanej z 100 – tną rocznicą poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę nowego, murowanego kościoła, ś.p. Antoni Famuła wygłosił referat na temat kościołów w Miasteczku Śląskim i Żyglinie. Przywołał wówczas „Rocznik Diecezji Gliwickiej z 1998 roku”, w którym zapisano, że: „ dane pochodzące z dokumentu biskupa Pawła z Przemankowa z 1277 roku wspominają o parafii żyglińskiej”. Czy ta pisemna wzmianka przesądza o istnieniu żyglińskiej parafii katolickiej już w XIII wieku? Warto próbować odpowiedzieć na to pytanie.
Żródła: Ludwik Musioł. Żyglin Kronika Parafialna. 1966; Jan Drabina. Okręg Tarnogórski w Średniowieczu w Świetle Badań Historycznych i Topomonastycznych w: Historia Tarnowskich Gór. 2000.
Z którym wpisem koresponduje tekst?
1) Początki Gminy wiejskiej w Żyglinie
2) Początki Gminy i Parafii katolickiej w Żyglinie